Şahkerim Kudayberdiulı’nın Eserlerinde Tasavvufî Unsurlar: Ruh, Nefs ve Kalp
Article Sidebar
Öz
Kazak halkının yer altı ve yer üstü kaynaklarını ele geçirmek ve sömürmek için, Rus Çarlığı ve Sovyetler Birliği’nin ilk olarak bu hazinenin sahibi olan Kazak halkını milli ve manevî değerlerinden ayırması gerekirdi. Bunun için yapılması gereken ilk şey, halkı milli değerleriyle bütünleşmiş olan dininden uzaklaştırmaktır. Bu yüzden Sovyetler Birliği’nin ilk amacı, halkın dilini ve dinini ortadan kaldırmak olmuştur. Bu doğrultuda Ruslar, değerlerine bağlı olan Kazak aydınlarını hedef aldılar ve pek çoğunu feda ettiler. Bunlardan biri de Kazak halkının düşünürü, şairi, tasavvuf ilminin nasihatçisi Şahkerim Kudayberdiulı’dır. Doğu edebiyatıyla büyümüş, tasavvuf edebiyatı mensupları ile divan şairlerini rehber edinmiş, pîr tutmuş Şahkerim, Kazak halkına milli ve manevî unsurları öğretmeye çalışmış, onları bilinçlendirme çabası içinde olmuştur. Geleneksel Müslüman düşünür, şair ve sûfîler gibi Şahkerim de eserlerinde toplumu sembolik ifadelerle İslam dinine ve ilahî aşka davet etmiştir. Yaşadığı zaman ve bölgesinde etkili biri olan Şahkerim’in eserleri halen tasavvufî açıdan tahlil edilerek değerlendirilmediğini ifade etmek gerekir. Bu çalışmada, Şahkerim’in eserlerindeki tasavvufî unsurlar ele alınmaya çalışılacaktır.
Referanslar
Aclûnî, İsmail b. Muhammed. Keşfu’l-hafâ ve müzîli'l-elbâs amma iştehera min el-ehâdîs ala sünneti’n-nâs, Kâhire, Mektebetü’l-Kudsi, 1351.
Buharî, Abu Abdullah Muhammad İbn İsmail. Muhtasaru Sahih-i Buharî, Riyad: Dar-u İşbiliya, 2002).
Ayezov, Muhtar. Abay Colı. Almatı: Cazuşı, 2006.
Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd. eṣ-Ṣıḥâḥ. Beyrut: 1979.
Çelik, Ülkü. Ali Şir Nevai – Leyli vü Mecnun. Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1993.
Gazzalî, Ebû Hamid Muhammed b. Ahmed, Kimya-yı saadet, çev. Ömer Dönmez. İstanbul: Hisar Yayınevi, 2011.
Hasan Tahsin Feyizli. Feyzü’l-Furkan tefsirli Kur’an-ı Kerim Meali. İstanbul: Server Yayınları, 2017.
Jemeney, İslam. “Koca Hafiz cane Şakarim”, “Şakarimtanu Maseleleri”, haz. Turdıkul Şanbay. 6/205-215. Semey: Raritet, 2007.
Jemeney, İslam. “Şakarin jane Parsı Adebiyeti”, Kazak Adebiyeti Gazetesi, 11, 16-22 Mart, 2007.
Kambarbekova, Gali. “Şakarim jane Sagdi Şıgarmalarının Sabaktastıgı”, Abay dergisi, 4, 2009.
Kudayberdiulı, Şahkerim. Türik, Kırgız-Kazak hem Hanlar Şeciresi. Astana: Altın kitap, 2007.
Kudayberdiulı, Şakarim. Kazak aynası, Ölender men Poemalar, Almatı: Atamura, 2003.
Kudayberdiulı, Şakarim. Şıgarmaları. 1.cilt. Astana: Foliyant, 2018.
Kudayberdiulı, Şakarim. Şıgarmaları: Ölenderi, Dastandarı, 2.cilt. Almatı: El-şejire, 2008.
Kudayberdiulı, Şakarim. Şıgarmaları: Ölenderi, Dastandarı. 1.cilt Almatı: El-şecire, 2008.
Kunanbayulı, Abay. Şıgarmaları: Ölender men Audarmalar. Astana: Foliyant, 2011.
Kuşeyrî, Abdülkerim. Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyrî Risalesi, çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 2014.
Kümisbayev, Ötegen. “Şakarim jane Şıgıs Adebiyeti”, Şakarim Kudayberdiulının Ruhani Murası, Respublikalık Gılımi-Praktikalık Konferentciyanın Materiyaldarı. 6, 29 Mart, 2007.
Muhamedhanov, Kayım. “Kuday Degen Sözden Kuday Saktasın”, “Şakarim cane Kayım Tagdırlas”, ed.Gabbas Kabışulı. Astana: Foliyant, 2009.
Omarov, Asan. Şakarimnin Ömirbayanı. Almatı: Incu-Marcan, 2008.
Omarov, Dosım. Şakarim Şını: Ulı Oyşıl Köterilgen Ruhani Dengey. Almatı: Dauir, 2008.
Sühreverdî, Ömer. Gerçek Tasavvuf (Avarifü’l-Maarif), çev. Dilaver Selvi. İstanbul: Semerkand, 2018.
Şakarimulı, Ahat. “Menin Akem, Halık Ulı – Şakarim”, “Şakarimtanu Maseleleri”, haz. Turdıkul Şanbay. Semey: Raritet, 2007.
Ahmed b. Hanbel, eş-Şeybanî. Müsned. Beyrut: Dar-ul Kutubi-l İlmiya, 2008.
Tirmizî, Ebû İsa Muhammad b. Saura. Sunan et-Tirmizi. Riyad: Maktabat al-Maarif, 1406.
Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimler Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık, 2012.
Yılmaz, Hasan Kamil. Ana Hatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2019.