Kelam İlminin Medeniyet Tasavvuru Açısından Önemi: Hüseyin Atay'ın Konuya Bakışı
Article Sidebar
Öz
Bu çalışmada, Cumhuriyet döneminin önde gelen bir ilim siması olarak Hüseyin Atay’ın kelâm ilminin temel meseleleri bağlamında yeni bir medeniyet tasavvurunun imkânı açıklanmaya çalışılmıştır. Atay, Kur’an ve akıl merkezli bir metodoloji benimsemektedir. Bu yapısıyla onun söyleminin, Müslüman düşüncenin yenilenmesi ve yeni bir medeniyete ihtiyacın olduğu noktasına odaklandığını söylemek mümkündür. Bu söylemin de inşa edileceği merkezin kelâm ilmi olduğunu belirtmesi ve eleştirel okumasının merkezine bunu yerleştirmesi de ayrıca kayda değerdir. Bu noktada Atay, mezhepler üstü bir anlayışı benimsemiştir. Ayrıca sadece Müslüman âlemi değil bütün dünya, adaletin ve özgürlüğün tam anlamıyla tesis edilemediği bir realiteyle karşı karşıyadır. Bu nedenle, yeni bir medeniyet söylemi üretilmelidir. Bunu üretecek dinamikler, Müslüman düşüncenin köklerinde bulunmaktadır. Ancak Müslümanlar, ortaya koydukları tecrübe itibariyle dinamik ve sürdürülebilir bir söylem oluşturamamıştır. Bu itibarla Müslüman düşünce eleştirel olarak yeniden okunmalıdır. Bu noktada dayanılması gereken kaynaklar akıl ve Kur’an’dır. Bunların hakikatine uygun bir şekilde aktif kılınması için de üzerine iliştirilen tortulardan temizlenmesi gerekir. Bu da ancak nesnel bir ilmi bakış açısıyla yapılabilir. Bu süreci de işletebilecek sistematik yapının inşası, kelâm ilminin eleştirel ve sistem kuran yapısına döndürülmesiyle yapılabilir.
Referanslar
Akbulut, Ahmet. Sahabe Dönemi İktidar Kavgası. Ankara: Otto Yayınları, 2017.
Atay, Hüseyin. “Bilgi Teorisi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 29, no. 1 (1987): 1-39.
Atay, Hüseyin. Ben. İstanbul: Destek Yayınları, 2019.
Atay, Hüseyin. Cehaletin Tahsili. Ankara: Atayy, 2018.
Atay, Hüseyin. Dinde Reform ve Atatürk’ten Kesitler. Ankara: Atay ve Atay, 2003.
Atay, Hüseyin. İrade ve Hürriyet. Ankara: Atay ve Atay, 2002.
Atay, Hüseyin. İslamı Anlamı Metodu. Ankara: Atayy, 2017.
Atay, Hüseyin. “İslam Dünyasının Bilim Tarihi”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10, (2007): 5-24.
Atay, Hüseyin. “İslam Medeniyetinin Çöküş Sebepleri ve Yeni Bir Atılımın Ön Şartları”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi Yayınları Sempozyumlar, Paneller 2, (1997): 191-223.
Atay, Hüseyin “İslam Medeniyetinin Doğuşu, Batışı ve Yeniden Doğması”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 29, no.1(1986): 1-37.
Atay, Hüseyin. İslam’ın İnanç Esasları.Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1992.
Atay, Hüseyin. “İslam’da Olgun İnsan”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15, no. 1 (1967): 155-171.
Atay, Hüseyin. “İslam’da Öğretim”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 23, no. 1 (1979): 1-29.
Atay, Hüseyin. Kur’an’da Bilgi Teorisi. İstanbul: Furkan Yayınları, 1982.
Atay, Hüseyin. Kur’an’a Göre Araştırmalar-1. Ankara: Atayy, 2015.
Atay, Hüseyin. Kur’an’a Göre Araştırmalar-2. Ankara: Atayy, 2015.
Atay, Hüseyin. Kur’an’a Göre Araştırmalar-5. Ankara: Atayy, 2017.
Atay, Hüseyin. Kur’an’a Göre Araştırmalar-6. Ankara: Atayy, 2017.
Atay, Hüseyin. Kur’an’da İman Esasları ve Kader Sorunu. Ankara: Atayy, 2017.
Atay, Hüseyin. Kur’an Türkçe Çeviri. İstanbul: Yurt Yayıncılık, 1998.
Atay, Hüseyin. “Medeniyet Tarihinde Yeni Bir İslam Medeniyeti”, İslami Araştırmalar Dergisi 3, no. 3 (1989): 115-121.
Atay, Hüseyin. “Memleketimizdeki İlim ve Din Anlayışı Üzerine”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17, no. 1 (1969): 83-115.
Bilmen, Ömer Nasuhi. İlm-i Kelâm Dersleri. İstanbul: Evkafı İslamiye Matbaası,
Cürcani, Seyyid Şerif. çev. Ömer Türker. 1. Cilt. İstanbul: Numune Matbaacılık ve Ciltsan, 2015.
Çağlayan, Harun. "Hüseyin Atay, "Kur'an'da İman Esasları ve Kader Sorunu". Kader: Kelâm Araştırmaları Dergisi 1, no. 2 (Temmuz 2013): 317-328.
Ebu Mansur el-Mâturîdî, Te’vilatü’l-Kur’an, çev. Kemal Sandıkçı. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2015.
Ebu’l Muin en-Nesefi. Tabsıratü’l edille fi usuli’d-din. nşr. Hüseyin Atay Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1993.
Hatiboğlu, M. Said. Hilafetin Kureyşliliği. Ankara: Otto Yayınları, 2016.
Kılavuz, A. Saim. İslam Akaidi ve Kelâm ’a Giriş. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2017.
Onat, Hasan. “Türkiye’de Din Anlayışı ve İslam’ın Geleceği: Hüseyin Atay’la Bir Mülakat”. Demokrasi Platformu 2 (Güz 2006): 1-41.
Onat, Hasan. “Yeni Bir İslam Medeniyeti İçin Mâturîdî ve Mâturîdîliğin Önemi”. Erişim: 20 Haziran 2020, http://www.hasanonat.net/index.php/2014-03.