ZUHRUF SURESİ 81. AYET BAĞLAMINDA İŞKÂLİ GİDERMEDE MANTIKÎ YORUMUN ETKİSİ

Servet Demirbaş

Servet Demirbaş

Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü

Nasıl Atıf Yapılır

Demirbaş, S. (2020). ZUHRUF SURESİ 81. AYET BAĞLAMINDA İŞKÂLİ GİDERMEDE MANTIKÎ YORUMUN ETKİSİ. Danisname Beşeri Ve Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1). Geliş tarihi gönderen https://danisname.com/danisname/article/view/4

Öz

Bu makale, Kur’an-ı Kerim’de anlamca kapalı olduğu ya da kendisinde ihtilafların bulunduğu düşünülen bazı ayetlerdeki işkâlin, Müşkilü’l-Kur’an ilmi çerçevesinde, dilbilimsel ve mantıkî yaklaşımla nasıl çözüme kavuşturulduğunu irdelemeyi amaçlamaktadır. Bunu da Zuhruf süresinin 43/81. ayeti örneğinde değerlendirecektir. Kur’an hem nazım hem de mana olarak Allah tarafından Hz. Peygamber’e vahiy yoluyla indirildiği için, aslında onun lafzında ve manasında her hangi bir işkâl, uyuşmazlık ve ihtilafın bulunmadığı aşikârdır. Fakat zaman zaman bazı ayetlerde ihtilafların ve kapalılıkların olduğundan hareket edilerek işkâl iddia edilmiştir. Müfessirler ve Müşkilü’l-Kur’an konusunda eser kaleme alan müellifler bu tür ayetleri tahlil etmek için bazı yöntemler geliştirmişler, bu çerçevede genellikle rivayete dayalı verilerle ya da dilbilimsel yorumlarla işkâli çözümlemeye çalışmışlardır. Zamanla tefsir, kelam ve fıkıh gibi İslamî ilimlerde yorum vasıtası olarak kullanılan mantık ilmi de bu tür ayetleri yorumlamada ve müşkillerin çözümünde bir başvuru aracı olarak kullanılmıştır.

Referanslar

Âlûsî, Şihabeddîn es-Seyyid Mahmûd. Ruhu’l-meânî. Beyrut: Dâru ihyâi’t-turâsi’l-arabî, ty.

Âmilî, eş-Şeyh Halîl Yâsîn. Halli müşkilâti’l-Kur’ân. Lübnan: by, 1955. Bekiroğlu, Harun. “Mantığın Bir Tefsir Yöntemi Olarak Kullanılması: Muhammed Hâdimî’nin Enfâl Sûresinin 23. Âyetini Tefsiri”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fak Dergisi 14, no. 27 (2015): 51-81.

Beyzâvî, Nâsuriddîn Ebu’l-hayrât Abdullah b. Ömer. Envâru’t-tenzîl ve Esrâru’t-te’vîl. Mısır: Matbaatu Mustafa el-Bâbî, 1968.

Çiçek, M. Halil. Müşkilü’l-Kur’an’ı Yeniden Değerlendirmek. İstanbul: Beyan Yayınları, 2016.

Çiçek, Yakup. “Müşkilü’l-Kur’ân” Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10 (1995): 80-94.

Dinler, Murat. “Müşkilü’l-Kur’an” FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi 11 (2018/Bahar): 340-348.

Ebherî, Esîrüddîn el-Mufaddal b. Ömer es-Semerkandî. Îsâgûcî. İstanbul: Salah Bilici Kitabevi, ty.

Ebû Ubeyde, Ma‘mer b. el-Müsennâ et-Teymî. Mecâzu’l-Kur’an. Mısır: Mektebetü’l-hâncı, ty.

Firuzâbâdi, Muhammed b. Yakub. el-Kâmûsu’l-Muhît. Beyrut: Müessesetü’r-risale, 2005.

Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed. el-Mustasfâ min ilmi’l-usûl. tah. Hamza b. Züheyr Hafız. Medîne: ty.

Heyet. “Müşkül”. Türkçe Sözlük. İstanbul: TDK Yayınları, 2011.

İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir et-Tûnisî. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Dâru’t-Tûnisiyye, 1984.

İbn Ebî Hâtim, Abdurrahman b. Muhammed b. İdrîs. Tefîru’l-Kur’âni’l-Azîm. tah. Esad Muhammed et-Tabîb. Mekke: Mektebetü Nezâl-Mustafa, 1997.

İbn Kuteybe, Ebî Muhammed Abdullah b. Müslim. Te’vîlü müşkili’l-Kur’an. nşr. Seyyid Ahmed Sakr. Kahire: Dâru’t-turâs, 1973.

İbn Melek, Abdullatîf. Şerhu’l-menâr fi’l-usûl li ibni’l-Melek. İstanbul: Salah Bilici Kitabevi, ty.

Mansûr, Abdullah b. Hamed. Müşkilü’l-Kur’âni’l-Kerim. Demmâm: Dâru’l ibnu’l Cevzî, 1426/2005.

Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. en-Nüket ve’l-‘uyûn. Beyrut: Dâru’l-kütübü’l ilmiyye, ty.

Muhâsibî, Haris b. Esed. el-Aklu ve fehmü’l-Kurân. tah. Hüseyin el-Kuvvetli. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1971.

Mukâtil, b. Süleymân Ebü’l-Hasen b. Beşîr el-Ezdî el-Belhî. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. tah. Ahmed Ferîd. Beyrut: Dâru’l-kütübü’l-ilmiyye, 2003.

Nesefî, Ebu’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. tah. Yûsuf Ali Büdeyvî. Beyrut: Daru’l-kelimi’d-dayyib, 1998.

Nîsâbûrî, Mahmûd b. Ebi’l-Hasen. Bâhiru’l-burhân fî meânî müşkilâti’l-Kur’an. tah. Suâd binti Salih. Mekke: Câmiatü Ümmü’l-Kurâ, 1998.

Nîsâbûrî, Nizâmüddîn Hasen b. Muhammed b. Hüseyn. Garâibu’l-Kur’an ve ragâibu’l-furkân. tah. eş-Şeyh Zekeriyya Umeyrât. Beyrut: Dâru’l-kü-tübü’l-ilmiyye, 1996.

Ragıp el-Isfahânî. el-Mufredât fî Garîbi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-ma‘rife, 2010.

Ragıp el-Isfahânî. Mukaddimetü câmi't-tefâsîr. tah. Ahmed Hasan Ferhat, Kuveyt: Dâru’d-da‘ve, 1984.

Râzî, Fahreddîn. Mefâtîhu’l-Gayb. Beyrut: Dâru ihyâi’t-turâsi’l-arabî, 1997. Subkî, Behâuddîn. Arusu’l efrâh fî şerhi telhîsı’l-miftâh. tah. A‘yîd el-Hamîd Hündâvî. Beyrut: el-Mektebetü’l-asriyye, 2003.

Suyûtî, Celâleddîn Abdurrahmân. el-İtkân fî ulûmi’l-Kur’an. tah. Ahmed b. Ali. Kahire: Dâru’l-hadîs, 2006.

Sülün, Murat. “Mahiyeti, Sebep ve Çözümleri Çerçevesinde Müşkilü’l-Kur’an”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15, no. 3 (Ekim 2000): 330-345.

Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-Beyân fî tefsiri âyi’l-Kurʾân. tah. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. Kahire: Dâr-ı hicr, 2001.

Yerinde, Adem “İlk Bakışta Çelişki Görünümü Veren Müşkil Ayetler ve Etra- fında Oluşan Bilimsel Edebiyat”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (2007): 29-61.