İSLÂM YARGI SİSTEMİNE GÖRE DNA VE PARMAK İZİNİN DELİL OLMA DEĞERİ
Article Sidebar
Öz
Hukukta tüm haklar ispat için bir delile ihtiyaç duyar. Çünkü ispat, hakkın özüdür ve insan bedenindeki ruh gibidir. Yargı sisteminde hâkim, hüküm verirken sadece iddia eden tarafın söylemleri ile yetinmez, ayrıca bu iddiaları doğrulayacak birtakım maddi delillere ihtiyaç duyar. Bu bağlamda maddi gerçeğe ulaşılması son derece önemlidir. Nitekim özel hukuki muamelelerde ve ceza hukuku alanında şahıslar arasında çekişmeli vakıaların yaşanması her zaman mümkündür. Bu yüzden hak sahibinin hakkına kavuşması ve toplum vicdanın rahatlaması gerçeğin ortaya çıkmasıyla mümkündür. Bu çerçevede olay yerinde adeta sessiz şahitler hükmünde bulunup tespit edilen karîneler hâkime bir yön tayin etmektedir. İslâm hukuku adalet anlayışı perspektifinde de hak ispatı için yine karîneler çok büyük bir öneme sahip olup beyyine kavramı içerisinde değerlendirilmiş ve kendileriyle bir takım hükümler verilmiştir. Bu bağlamda biz de çalışmamızda çağdaş ispat vasıtalarından DNA (genetik benzerlik, insan yapı taşları/genotip) ve Parmak İzi (fenotip)’nin delil olma değerini irdelemeye çalıştık. Referans olarak da daha çok İslâm Hukukunun güncel olarak uygulandığı ülkelerdeki âlimlerin görüşlerini esas aldık. Ayrıca bu görüşleri pozitif hukukun verileriyle de karşılaştırma yoluna gittik.
Referanslar
Aşkar, Muhammed Süleyman. “İsbâtü’n-neseb bi’l-basmati’l-verâsiyye”, Ebhâsün ictihâdiyyetün fi’l-fıkhit-tibbî. (içinde: 250-269). Beyrut : Müessesetü’r-riale, 2001.
Atar, Fahrettin. İslâm Adliye Teşkilatı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1999.
Aydın, M. Akif. “Liân”. Türkiye Diyanet Ansiklopedisi. 27: 172-173. Ankara: TDV. Yayınları, 2006.
Bardakoğlu, Ali. “Delil”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9:140 İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
Bardakoğlu, Ali. “İspat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/492-495. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
Bilmen. Ömer Nasuhi. Hukuki İslâmiyye ve Istılahatı Fıkkiyye Kamusu. 8 Cilt. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1985.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil. el-Câimi’u’s-Sahih. Thk. Şuayb el-Arnâût. 5 Cilt. Dımeşk: er-Risâletü’-Âlemiyye, 2011.
Cevat, Akşit. İslâm Ceza Hukuku ve İnsani Esaslar. İstanbul: Gümüşevi Yayıncılık, 1987.
Dağcı, Şamil. İslâm Ceza Hukukunda Şahıslara Karşı Müessir Fiiller. Ankara: TDV Yayınları 1996.
Döndüren, Hamdi. Delilleriyle Aile İlmihali. İstanbul: Erkam Yayınları, 2008. Dönmez, İbrahim Kafi. “Nesep”. Türkiye Diyanet Ansiklopedisi. 22: 573-575. Ankara: TDV. Yayınları, 2006.
Dönmezer, Sulhi ve Sahir, Erman. Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku. 3 Cilt. İstanbul: Der Yayınları, 1967.
Ebu Huh, Tarık Abdullah. Müşkilatü’l-Hücciyetü’l-Kanüniyetü li-basmetü’l-Hüviyyetü’l-Beşriyyetü’l-Biyometriyetifi’l-İspati’l-Medeniyyi, Mecelletü’l-Ka-nun ve’l-İktisad. Camiatü’l-Kahire 2015.
el-Muhammedî, Ali Yusuf Muhammed. Ahkâmü’n-neseb fi’ş-Şerîati’l-İslâmiyye: Turuku İsbâtihi ve nefyihi. Katar: 1994.
el-Mula, Fadıl Abbas. Menhecu’l-Aliy fi’l-Kada Mekke: Merkezu’l-Ğadir li-dırasatu’l-İslâmiyye, 2005.
el-Susi, Mahir Ahmed. Fıkhu’l-Kadâ ve Dar’âiki’l-İspat. Ğazze: Mektebetü’l-Âfak, 2009.
el-Tusteri, el-Şeyh Muhammed Taki. Kadau’l-Emiru’l-Müminin Ali bin Ebi Ta-lib. Kum: Menşuratu’l-Matbaati’l-Haydariyye, 2010.
Erbay, Celal. İslâm Ceza Mahkemesi Hukukunda İspat Vasıtaları. İstanbul: Marmara İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1999.
Erdoğan, Mehmet. İslâm Hukukunda Ahkamın Değişmesi. İstanbul: Muştu Yayınları. 1990.
Erten, Rıfat. “Gen (DNA) Testinin İspat Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 45 (1996): 573-588. Ğanem, Muhammed Ahmed. el-Cevanibü’l-Kanuniyetü ve’ş-Şeri’yye li’l-İspati’l-Cinayyi bi şifreti’l-Virasi. Daru’l-Camiatü’l-Cedide, 2008.
Hilâlî, Sadüdin Mes’ad. el-Basmatü’l-verâsiyye ve alâikuhe’-şer’iyye, dirâse fıkhiyye mukârene. Câmiatü’l-Kuveyt, 2000.
İbn Abidin, Muhammed Emin b. Ömer. Reddü’l-Muhtar ala’d-Dürri’l-Muhtar. 12 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye, 1994.
İbn Cezerî, Şemseddin Muhammed bin Abdullah. Hasaisi Emiri’l-Mu’minin
Ali ibn Ebi Talip. Beyrut: Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye, 1971.
İbn Ebi Dem, Edebu’l-Kada. Beyrut: Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye, 1987.
İbn Kayyım, Ebû Abdillah Şemsüddin Muhammed b. Ebi Bekr b. Eyyûb ez-Zürai ed-Dımeşki el-Hanbeli. et-Turuku’l-hükmiyye. Beyrut: Darü’l-fikr, 1997.
İbn Kudame, Ebu Muhammed Abdullah b. Muhammed b. Muhammed, el-Müğnî. 12 Cilt. Beyrut: Da’ru’l-Fikri’l-Arabi, ty.
Ka’bî, Halife Ali. el-Basmatü’l-verâsiyye ve eserühâ ale’l-ahkâmi’l-fıkhiyye, Dirâse fıkhiyye mukârene. Ürdün: 2006.
Karadâğî, Ali Muhyiddin. “el-Basmatü’l-verâsiyyetü min manzûri’l-İslâmî”,
Mecelletu Mecmai’l-Fıkhi’l-İslâmî: Râbıtatü’l-Âlemi’l-İslâmî, 2003.
Karaman, Hayrettin. İslâm Hukukunda İçtihat. İstanbul: İFAV. Yayınları, 1966.
Kararatü’l-mecmeı’l-fıhki’l-islami bi Mekketi’l-Mükerema. ed-Deverat mine’l-ula ila’s-sabiata aşera, el-Kararat: nime’l-ula ila’s-sani ba’de’l-mie (1988-2004) “Kararatü’d-devrati’s-sadisete aşera, el-Kararu’s-sabi: Bi şa’ni el-Basamati’l-virasiyye ve mecalü’l-istifadeti minha”. (5-10 Ocak/Yenayır, 2002): 343-344.
Kummi, Ebû Ca’fer Muhammed b. El-Hasen b. Ferrûh es-Saffâr. Beşa’irü’d-derecat. Kum: Menşuratu’l-Matbaati’l-Haydariyye, 1374.
Kunter, Nurullah. Ceza Muhakemesi Hukuku. İstanbul: Sermest Matbaası, 1964. Kuru, Baki. Hukuk Muhakemeleri Usulü. Ankara: Sevinç Matbaası, 1979. Maverdî, Ebu’l Hasan Ali b. Muhammed b. Habip. Edebü’l-Kadi. Bağdat: Matbaatü’l-Ani, 1972.
Naci, Enes Hasan Muhammed. el-Basmatü’-Virasiye. Betrut: Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye, 2010.
Pekdemir, Şevket. “Hırsızlık ve Cinayet Suçlarında Parmak İzinin İspat Değeri” Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15 (2016): 449-473. Salihi’l-Hemsi, Alau bin Muhammed. Vesailü’t-Tearüfale’l-Cinaiyyi. Riyad: Mektebetü’l-Kanun ve’l-İktisad, 2012.
Serahsî, Şemsuddin Ebu Bekr Muhammed b. Ahmet. el-Mebsut, 30 Cilt. Beyrut: Daru’l-Marife, 1889/1408.
Susi, Mahir Ahmed. Fıkhu’l-Kadâ ve Daraiku’l-İspat. Gazze: Mektebetü’l-Afak, 2009.
Şahata, Abdullatif Hasan. Hücciyetü’l-delili’l-maddi fi’l-ispat fi’l-fikhi’l-İslâm ve’l-Kanuni’l-vad’i, Külliyetü’l-şer’iyye ve’l-kanun. Camiatü’l-Ezher, Daru’l-Camiatü’l-Cedide, 2005.
Şeyh Saduk. el-Emali, Tebriz: Daru’l-Mukayyed, 2016.
Tantavi Cevheri. et-Tacü’l-murassa’ bi’-cevahiri’l-Kur’an ve’l-ulum. Beyrut: Daru’l-Kitabu’l-İlmiyye, 2015.
Terhûnî, Muhammed Daw. Hucciyyetü’l-Karâin fi’l-İsbati’l-Cinâî fî Fıkhi’l-İslâmî ve Kanunîl Vad’î. Bingazi: Karnus Üniversitesi Yayınları, 1992.
Udeh, Abdulkadir. et-Teşriu’l-cinaiyyü’l-islami. Beyrut: Müessesetü’-risale, 1989.
Uludağ, Süleyman. “Firâset” Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedi. 13/116 - 117. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
Yaylalı, Davut. “İslâm Hukukunda Karîne”, İslâmi Araştırmalar Dergisi (1998): 54-60.
Yıldız, Kemal. İslâm Yargılama Hukukunda Şahitlik. İstanbul: Hacegan Akademi Kitaplığı, 2005.
Yılmaz, İbrahim. “İslam Aile Hukukunda DNA Parmak İzi Testi İle Nesebin Reddi”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi (2017): 9-44.
Zuhaylî, Muhammed. Tarihu’l-Kada fi’l-İslâm. Dımeşk: Daru’l-Fikri’l-Muasara, 1995.